دیگر از شرایط مترجم تسلط به خود متنی است که قرار است ترجمه شود. شاید اساتید بزرگوار بهتر از من این مطالب را بیان بکنند ولی من تجربیات خودم را عرض می کنم. اگر مترجم به متن چه از نظر زبان و چه از نظر محتوا و رشته تخصصی تسلط پیدا نکند طبیعی است که دچار خبط و خطا می شود. کسی که به زبان مسلط نباشد، اصطلاحات و ضرب المثل و طنز و کنایه و سایر جزئیات یک زبان را خوب درنیافته است و به ترجمه می پردازد مانند همان کسی می شود که دماغ شما چاق است را، بینی شما گنده است معنی می کند و کسی هم در رشته ای تخصص ندارد همواره هم خودش به کار خودش اطمینان ندارد و هم دیگران به ترجمه ی وی مطمئن نیستند. البته اشتباه همیشه بوده است. گاهی برگرداندن یک ضرب المثل به یک زبان مدت ها وقت مترجم را می گیرد. جمله «فَضَرَبَنا عَلی اذانِهِم» در این آیه کریمه قرآن «فَضَرَبنا عَلی اذانِهِم فِی الکَهفِ سِنینَ عَدَاً» را چه می خواهید ترجمه کنید. مترجم باید واقعاً با آن فرهنگ و زبان خو گرفته باشد تا اینکه روح کلام را بفهمد و از زبان خودش برای آن قالب درست کند. البته این دیگر داستان مفصلی است که آیا بعد از دریافت معنی باید تابع الفاظ متن هم باشیم یا در هر قالبی خودمان خواستیم بریزیم. در ترجمه کتب علمی و فلسفی ضرورتاً باید تا اندازه ای تابع متن اصلی باشیم یعنی سیاق کلام را و آن شیوه کلام را مراعات نماییم. مثلاً نمی توان در کتاب های ارسطو، کانت، دکارت و نظایر اینها از این متن اصلی به کلی دور افتاد. در مورد رمان و داستان چون بنده وارد نیستم عرضی نمی کنم. شرط دیگر مترجم، که بنده هم در عمل به آن رسیده ام، ذوق است. البته این ذوق در زمینه های مختلف متفاوت است. مثلاً ذوق ادبی با فلسفی فرق دارد. البته بنده سروکارم با ترجمه متون فلسفی بوده است و مقداری از مقدمه «آربری» بر قرآن کریم که جنبه ادبی قوی هم دارد ترجمه کرده ام در ترجمه آن قسمت ادبی مدتی دنبال سطحی می گشتم که متناسب با سطح نوشته مؤلف باشد. یعنی وقتی به یک شعر انگلیسی برمی خوردم که واقعاً در یک سطح عالی بود سعی می کردم آن شعر را در همان سطح ترجمه کنم وگرنه ترجمه آن به یک زبان مبتذل کاستن از قدر اثر محسوب می شود. مترجم باید علاوه بر درک مطلب، ذوق این را هم داشته باشد که بداند چگونه الفاظی متناسب سطح متن اصلی پیدا کند. این کار خیلی هم وقت می برد. گاهی یکی دو روز طول می کشید تا یک صفحه از آن را با الفاظ متناسب ترجمه کنم که مبتذل و پیش پا افتاده نباشد. در زمینه فلسفه هم همین حالت صدق می کندمتنی که از کانت ترجمه می شود نباید به صورت ترجمه بازاری دربیاید. مثلاً در این مورد می توان از «دانشنامه» ابن سینا کمک گرفت اما نه به صورت مطلق بلکه قابل فهم به زبان امروز و متناسب با نوشته کانت. بعضی از دانشمندان بزرگوار واقعاً زحمت کشیده اند و کتاب کانت را ترجمه کرده اند، اما قابل فهم نیست، باید چیزی عرضه کرد که مردم بفهمند.